De gefusilleerde leden van de verzetsgroep Oranje Vrijbuiters
Pieter Verhage
Pieter Verhage werd op 17 november 1921 te Gapinge, gemeente Vrouwenpolder (Walcheren, Zeeland), geboren als zoon van schoolhoofd Jakob Verhage en Hendrika Maria van Doornik. Op bijna achtjarige leeftijd verliet hij op 16 augustus 1929 Gapinge, om met zijn ouders, broers en zusters naar Rotterdam te verhuizen, waar het gezin zich vestigde aan de Rauwenhoffstraat 46 b.
Verzet
Na het uitbreken van de oorlog in 1940 kwam student economie Pieter Verhage in het verzet terecht bij de verzetsgroep Oranje Vrijbuiters, waar hij deel uitmaakte van de knokploeg die onder leiding stond van Hans van Koetsveld en Tom Spoelstra. Verhage hielp joden onder te duiken, pleegde gewapende overvallen op distributiekantoren en pleegde aanslagen op landverraders, NSB’ers en Duitsers. Ook verrichtte Verhage spionagediensten.
Verraad
Na verraad door Joop de Heus in 1943 werd hij op 17 december 1943 samen met de drie gebroeders Heij gearresteerd en gevangengezet in het Oranjehotel te Scheveningen.
Kees, Leo en Bart
Wat betreft het verraad en de arrestatie past hier wat opgetekend is bij de beschrijving van de gebroeders Leo, Kees en Bart Heij, waarin Pieter Verhage ook wordt genoemd:
Van hun verzetsactiviteiten is bekend, dat de broers onder meer ingezet werden voor een overval op het distributiekantoor in Elst, waar ook de Oranje Vrijbuiter Pieter Verhage betrokken was. De juistheid van dit gegeven valt te lezen uit een deel van een krantenverslag in het Utrechts Nieuwsblad van 16 maart 1950 over het proces van de verrader Joop de Heus. Citaat uit dit verslag: “Verdachte (De Heus) stelde aan de “Oranje Vrijbuiters” voor een overval te plegen op het distributiekantoor te Elst. De leden Leo Heij, Kees Heij, Bart Heij en Pieter Verhage, werden door verdachte aan een voor de Sicherheitspolizei (Sipo) werkende politieagent voorgesteld, waarna in Arnhem een ontmoeting met de vier verzetslieden plaatsvond”. Kort daarna werden de Oranje Vrijbuiters gearresteerd en naar de strafgevangenis in Scheveningen gevoerd. Over verrader Joop de Heus is een artikel verschenen in het Utrechts Nieuwsblad.
Van hun verzetsactiviteiten is bekend, dat de broers onder meer ingezet werden voor een overval op het distributiekantoor in Elst, waar ook de Oranje Vrijbuiter Pieter Verhage betrokken was. De juistheid van dit gegeven valt te lezen uit een deel van een krantenverslag in het Utrechts Nieuwsblad van 16 maart 1950 over het proces van de verrader Joop de Heus. Citaat uit dit verslag: “Verdachte (De Heus) stelde aan de “Oranje Vrijbuiters” voor een overval te plegen op het distributiekantoor te Elst. De leden Leo Heij, Kees Heij, Bart Heij en Pieter Verhage, werden door verdachte aan een voor de Sicherheitspolizei (Sipo) werkende politieagent voorgesteld, waarna in Arnhem een ontmoeting met de vier verzetslieden plaatsvond”. Kort daarna werden de Oranje Vrijbuiters gearresteerd en naar de strafgevangenis in Scheveningen gevoerd. Over verrader Joop de Heus is een artikel verschenen in het Utrechts Nieuwsblad.
Executie
Op 29 februari 1944 werd Pieter - 22 jaar oud - met zeventien andere Oranje Vrijbuiters gefusilleerd. Na voltrekking van het vonnis is zijn overlijden vastgelegd in een overlijdensakte, opgemaakt in Den Haag.
Allen zijn begraven op de 3e Algemene begraafplaats Tolsteeg te Utrecht, vak 33. Zoals al zijn verzetskameraden, is ook Pieter Verhage onder nr. V1041 opgenomen in de Erelijst van gevallenen en is hij vermeld in het dodenboek nr. 3, pagina 93 en in het Gedenkboek van het Oranjehotel, blz.190.
Allen zijn begraven op de 3e Algemene begraafplaats Tolsteeg te Utrecht, vak 33. Zoals al zijn verzetskameraden, is ook Pieter Verhage onder nr. V1041 opgenomen in de Erelijst van gevallenen en is hij vermeld in het dodenboek nr. 3, pagina 93 en in het Gedenkboek van het Oranjehotel, blz.190.
Committee van Oprichting Monument Oranje Vrijbuiters
Pieter's vader, Jakob Verhage, maakte deel uit van het Comité dat er voor gezorgd heeft dat het monument voor de Oranje Vrijbuiters is opgericht. De twee andere leden van dit Comité waren de heren Johan Emilius van Koetsveld, vader van de gefusilleerde Hans van Koetsveld en Niek van Donkelaar, in de oorlog lid van de verzetsgroep Oranje Vrijbuiters te Woerden.
Zie het programma van de onthulling van het monument in 1947, waar onder meer wordt vermeld dat Pieter’s vader het gedicht “De Ploeger” voordroeg waar de regels op het gedenkteken van het monument aan zijn ontleend. Ook was hij het die de dichter Adriaan Roland Holst bereid had gevonden toestemming te geven tot het aanbrengen van deze regels op de gedenkplaat.
Zie het programma van de onthulling van het monument in 1947, waar onder meer wordt vermeld dat Pieter’s vader het gedicht “De Ploeger” voordroeg waar de regels op het gedenkteken van het monument aan zijn ontleend. Ook was hij het die de dichter Adriaan Roland Holst bereid had gevonden toestemming te geven tot het aanbrengen van deze regels op de gedenkplaat.
Met dank aan Drs. J. Chr. Verhage voor het beschikbaar stellen van de gegevens van Pieter Verhage. Als persoonlijke noot liet de heer Verhage deze gegevens gepaard gaan met:
"Pieter Verhage stierf samen met zijn medestrijders op de leeftijd van twee en twintig jaar voor het vuurpeloton op de Waalsdorpervlakte. Met zijn verzetsgroepsleden en vele anderen hebben zij op de generatie na hen, een onuitwisbare indruk achtergelaten van moed, volharding, standvastigheid en mede-menselijkheid. Dat wij hem en zijn mede verzetsleden in ere houden en niet vergeten."
"Pieter Verhage stierf samen met zijn medestrijders op de leeftijd van twee en twintig jaar voor het vuurpeloton op de Waalsdorpervlakte. Met zijn verzetsgroepsleden en vele anderen hebben zij op de generatie na hen, een onuitwisbare indruk achtergelaten van moed, volharding, standvastigheid en mede-menselijkheid. Dat wij hem en zijn mede verzetsleden in ere houden en niet vergeten."
De dichtregels op het monument zijn slechts een deel van het gedicht van Adriaan Roland Holst. Het volledige gedicht vind u in de rechterkolom. Vaak vinden we het gedicht in onderstaande, verkorte vorm:
Ik vraag geen oogst; ik heb geen schuren,
ik sta in uwen dienst zonder bezit.
Maar ik ben rijk in dit:
dat ik de ploeg van uw woord mag besturen
Ik zal de halmen nier meer zien
Noch binden ooit de volle schoven
Maar doe mij in den oogst geloven
Waarvoor ik dien
Ik vraag geen oogst; ik heb geen schuren,
ik sta in uwen dienst zonder bezit.
Maar ik ben rijk in dit:
dat ik de ploeg van uw woord mag besturen
Ik zal de halmen nier meer zien
Noch binden ooit de volle schoven
Maar doe mij in den oogst geloven
Waarvoor ik dien
